Meertaligheid is een van de acht sleutelcompetenties die nodig zijn voor persoonlijke ontplooiing, een gezonde en duurzame levensstijl, inzetbaarheid, actief burgerschap en sociale inclusie, zoals uiteengezet door de EU-lidstaten in de aanbeveling van de Raad inzake sleutelcompetenties voor een leven lang leren.
Helaas gaan nog te veel Europese jongeren van school zonder praktische kennis van een vreemde taal.
Uit een EU-enquête over taalvaardigheden die in 2011 en 2012 in 14 lidstaten is gehouden, is gebleken dat van alle 15-jarige scholieren:
- 42% het niveau “onafhankelijke gebruiker” (B1/B2 van het gemeenschappelijk Europees referentiekader voor talen) heeft voor de eerste vreemde taal
- slechts 25% dit niveau ook haalt voor een tweede vreemde taal
- 14% van de leerlingen zelfs niet beschikt over basiskennis van de eerste vreemde taal
Om deze redenen is de verbetering van het onderwijs en het leren van talen op jonge leeftijd een topprioriteit voor de EU. Op 22 mei 2019 hebben de ministers van onderwijs van de EU de aanbeveling van de Raad inzake een alomvattende benadering van het onderwijzen en leren van talen aangenomen.
Het belang van het leren van talen op jonge leeftijd wordt ook benadrukt in de aanbeveling van de Raad betreffende stelsels voor kwaliteitsvolle voor- en vroegschoolse educatie en kinderopvang.
De taalvaardigheden verbeteren
De strategie op EU-niveau voor het verbeteren van het leren van talen is vastgelegd in de aanbeveling van de Raad inzake een alomvattende benadering van het onderwijzen en leren van talen. In die aanbeveling zijn de lidstaten overeengekomen ernaar te streven:
- de talenkennis te verbeteren van leerlingen aan het eind van hun leerplicht door alle jongeren te helpen vaardigheden te verwerven in ten minste één andere Europese taal, naast de taal of talen van hun opleiding
- de verwerving van een aanvullende (derde) taal aan te moedigen op een niveau dat deelname aan een vloeiend gesprek mogelijk maakt. Dit wordt gemeten aan de hand van het gemeenschappelijk Europees referentiekader voor talen van de Raad van Europa
- de ontwikkeling van alomvattende benaderingen te stimuleren ter verbetering van het onderwijzen en leren van talen op nationaal, regionaal, lokaal en schoolniveau
- taalbewustzijn te integreren in onderwijs en opleiding, met een inclusief kader voor het leren van talen, rekening houdend met ieders individuele taalvaardigheid
- meer taalleraren de kans te geven om in het buitenland te leren en te studeren
- innovatieve, inclusieve en meertalige onderwijsmethoden te ontwikkelen, met tools en platforms voor de hele EU, zoals de School Education Gateway en eTwinning
Het werkdocument van de diensten van de Commissie bevat de wetenschappelijke en feitelijke achtergrond van de aanbeveling.
Meertalige klassen
In de hele EU brengen migrantenkinderen een groot aantal talen mee naar school. De leerlingen, de school en de samenleving kunnen hiervan profiteren.
De cijfers verschillen aanzienlijk tussen de EU-landen (van 1% in Polen tot 40% in Luxemburg) maar in de EU als geheel gebruikt een kleine 10% van de leerlingen op school een andere taal dan hun moedertaal.
Daarmee rijst de vraag hoe we het best gebruik kunnen maken van het potentieel van de taalverscheidenheid in de EU. De cijfers wijzen uit dat migrantenkinderen in het algemeen minder goed presteren op basisvaardigheden dan andere leerlingen.
De school moet haar lesmethoden op een positieve manier aanpassen aan de uiteenlopende taalkundige en culturele achtergronden van haar leerlingen, zodat alle leerlingen zich op school optimaal kunnen ontplooien.
De thema’s in verband met taalverscheidenheid in scholen, meertalige klassen en het vergroten van het taalkundige bewustzijn zijn verder geïntegreerd in het nieuwe initiatief “Pathways to School Success”.