Dlaczego jakość i równy dostęp są ważne?
Znaczenie równego dostępu
Wysokiej jakości kształcenie i szkolenie sprzyjające włączeniu społecznemu oraz promowanie europejskiego wymiaru nauczania opartego na wspólnych wartościach mają zasadnicze znaczenie dla tworzenia i utrzymania spójnego społeczeństwa europejskiego pracującego na rzecz zrównoważonego wzrostu gospodarczego.
W całej Europie indywidualne doświadczenia edukacyjne zależą jednak od statusu społecznego. Uczniowie ze środowisk defaworyzowanych osiągają nieproporcjonalnie słabsze wyniki. Osoby mieszkające na obszarach wiejskich często pozostają w tyle.
Seksizm i molestowanie seksualne nadal utrudniają zdobywanie doświadczeń edukacyjnych, w szczególności kobietom i dziewczętom. Utrzymuje się również zróżnicowanie sytuacji kobiet i mężczyzn w dziedzinach studiów takich jak inżynieria, produkcja i budownictwo – gdzie wśród studentów jest tylko 26 proc. kobiet – oraz w obszarze technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT), które studiuje zaledwie 18 proc. kobiet (Międzynarodowe Badanie Kompetencji Komputerowych i Informacyjnych, 2018).
Musimy działać na rzecz zwalczania nierówności od wczesnych lat życia oraz uniezależnienia poziomu wykształcenia i osiągnięć od statusu społecznego, gospodarczego i kulturowego, pochodzenia etnicznego i rasowego.
Znaczenie jakości
Wysokiej jakości kształcenie i szkolenie wyposażą obywateli w wiedzę, umiejętności i postawy, których potrzebują, aby się rozwijać, a także aby zapewnić odporność gospodarczą i dobrobyt społeczny Europy. Dotyczy to również konieczności opanowania kompetencji kluczowych, w tym umiejętności podstawowych i kompetencji cyfrowych.
Potrzeba zapewnienia skutecznego równego dostępu do wysokiej jakości edukacji stała się coraz bardziej wyraźna wraz z wybuchem pandemii COVID-19.
Należy podjąć dalsze wysiłki w celu poprawy średniego unijnego wskaźnika osiągnięć 15-latków w zakresie umiejętności podstawowych. W porównaniu z 2018 r. w 2022 r. wskaźnik słabych wyników w nauce znacznie wzrósł w matematyce i czytaniu, a w umiarkowanym stopniu – w naukach przyrodniczych. Dotyczy to większości państw UE. 30 proc. uczniów w UE nie osiąga minimalnego poziomu biegłości w dziedzinie matematyki, a około 25 proc. w czytaniu i naukach przyrodniczych (PISA 2022, OECD).
Zmiana ta będzie możliwa dzięki wysoko wykwalifikowanym nauczycielom i reformom politycznym. Poprawa efektów uczenia się, zapewnienie osobom uczącym się tego, czego potrzebują, aby odnieść sukces, oraz zapewnienie wysokiej jakości nauczania wymagają skutecznych, wydajnych i zrównoważonych inwestycji w kształcenie i szkolenie.
Jakie działania podejmuje UE?
Komisja Europejska odpowiada na te wyzwania, wdrażając następujące działania:
- inicjatywa „Drogi do sukcesów w szkole”
- promowanie wielojęzyczności i wspólnych wartości
- zapewnienie jakościowych inwestycji w kształcenie i szkolenie
- wzmocnienie działań „Jean Monnet”
- opracowanie europejskiego podejścia do mikropoświadczeń
- uczynienie programów Erasmus+ i „Europejski Korpus Solidarności” bardziej sprzyjającymi włączeniu społecznemu
- promowanie mobilności młodych wolontariuszy w transgranicznych działaniach solidarnościowych
- wdrażanie europejskich ram jakości w odniesieniu do wysokiej jakości systemów wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem
- wspieranie tworzenia centrów doskonałości zawodowej.
Ramy strategiczne europejskiego obszaru edukacji
Powołano grupę roboczą ds. równości i wartości w kształceniu i szkoleniu, aby przyczynić się do promowania równości i włączenia społecznego w europejskim obszarze edukacji.
Grupa wspiera wzajemne uczenie się oraz wymianę informacji i najlepszych praktyk między państwami członkowskimi, Komisją i zainteresowanymi stronami.
W latach 2021–2023 grupa ekspertów ds. wysokiej jakości inwestycji w kształcenie i szkolenie przeprowadziła dogłębną analizę zgromadzonych danych.
Sprawozdanie końcowe grupy ekspertów
W celu promowania praktyk w zakresie oceny polityki edukacyjnej w UE utworzono laboratorium edukacyjne w dziedzinie inwestowania w kształcenie i szkolenie wysokiej jakości. Pomaga ono decydentom politycznym i oceniającym w gromadzeniu danych na temat rozwiązań, które naprawdę działają w dziedzinie kształcenia i szkolenia, oraz w określaniu sposobów inwestowania w politykę edukacyjną.