Co jest naszym celem?
Celem inicjatyw jest rozwinięcie prawdziwie europejskiego wymiaru sektora szkolnictwa wyższego z uwzględnieniem wspólnych wartości, a także doskonałości i włączenia społecznego jako wyróżniających elementów europejskiego szkolnictwa wyższego.
Europa może opierać się na zróżnicowanym i kwitnącym sektorze szkolnictwa wyższego, głęboko zakorzenionym w kulturze europejskiej. W Europie znajduje się blisko 5 tys. instytucji szkolnictwa wyższego, a mieszka w niej 17,5 mln studentów szkół wyższych, 1,35 mln osób prowadzących zajęcia w tych szkołach oraz 1,17 mln naukowców.
Niezależnie od tego, czy chodzi o uczelnie badawcze, instytuty technologiczne, szkoły artystyczne czy wyższe instytucje kształcenia i szkolenia zawodowego, różne rodzaje instytucji szkolnictwa wyższego są cechami wyróżniającymi naszego europejskiego stylu życia.
Dlaczego szkolnictwo wyższe jest ważne?
Sektor szkolnictwa wyższego zajmuje wyjątkową pozycję na styku edukacji, badań naukowych i innowacji, służąc społeczeństwu i gospodarce.
Odgrywa kluczową rolę:
- w tworzeniu europejskiego obszaru edukacji i europejskiej przestrzeni badawczej (EPB) w synergii z europejskim obszarem szkolnictwa wyższego
- w kształtowaniu zrównoważonych i odpornych gospodarek oraz sprawianiu, by nasze społeczeństwo stało się bardziej ekologiczne, integracyjne i cyfrowe
- w zapewnianiu wysoko wykwalifikowanym Europejczykom doskonałych perspektyw zatrudnienia, a także zachęcaniu obywateli do uczestnictwa w życiu demokratycznym – 80 proc. świeżych absolwentów uczelni wyższych w UE znajduje zatrudnienie w czasie krótszym niż 3 miesiące od ukończenia studiów.
Europa potrzebuje większej liczby pracowników o wysokich umiejętnościach, dlatego państwa członkowskie UE wyznaczyły sobie jako cel zapewnienie, aby do 2030 r. co najmniej 45 proc. osób w wieku 25–34 lat uzyskało kwalifikacje w ramach kształcenia na poziomie wyższym.
Jakie działania podejmuje UE?
Europejska strategia na rzecz szkół wyższych
W strategii zaproponowano, by skoncentrować się na osiągnięciu czterech celów kluczowych:
Wzmocnienie europejskiego wymiaru szkolnictwa wyższego i badań naukowych
Wdrożenie zestawu inicjatyw przewodnich, które przy odpowiednim wsparciu finansowym staną się widoczną oznaką europejskiego podejścia i które pomogą uczelniom w tworzeniu powiązań oraz pozwolą wynieść współpracę transnarodową na wyższy poziom.
Wspieranie szkół wyższych jako wyznaczających kierunek dla naszego europejskiego stylu życia
Wspomaganie uczelni wyższych w zapewnianiu wysokiej jakości przydatnych umiejętności nieulegających dezaktualizacji, sprzyjaniu różnorodności i włączeniu społecznemu oraz promowaniu i ochronie praktyk demokratycznych, praw podstawowych i wartości akademickich.
Wzmocnienie pozycji szkół wyższych jako podmiotów zaangażowanych w zmiany w ramach dwojakiej transformacji – ekologicznej i cyfrowej
Wspieranie pełnego zaangażowania szkół wyższych w dokonywanie transformacji ekologicznej i cyfrowej. UE zrealizuje swoje ambicje dotyczące wyposażenia większej liczby osób młodych i osób uczących się przez całe życie w umiejętności cyfrowe i umiejętności na rzecz transformacji ekologicznej lub opracowania ekologicznych rozwiązań dzięki innowacjom technologicznym i społecznym tylko wtedy, gdy poważnie zaangażuje się w to sektor szkolnictwa wyższego.
Wzmocnienie roli szkół wyższych jako czynników decydujących o globalnej roli i przywództwie Europy
Wspieranie szkół wyższych w dążeniu do większej otwartości i podnoszeniu ich konkurencyjności na arenie światowej przez pogłębioną współpracę międzynarodową w Europie i poza jej granicami. To z kolei pomoże zwiększyć atrakcyjność Europy nie tylko jako miejsca studiów, lecz także jako interesującego światowego partnera we współpracy w dziedzinie edukacji, badań naukowych i innowacji.
Realizacja strategii będzie możliwa dzięki czterem inicjatywom przewodnim:
- Dalsza rozbudowa inicjatywy dotyczącej europejskich szkół wyższych polegająca na rozszerzeniu do połowy 2024 r. do 60 liczby europejskich szkół wyższych, obejmujących ponad 500 uczelni, przy wsparciu z programu Erasmus+, którego orientacyjny budżet na lata 2021–2027 wyniesie 1,1 mld euro. Celem inicjatywy jest rozwój długoterminowej, strukturalnej, zrównoważonej i systemowej współpracy w dziedzinie edukacji, badań naukowych i innowacji, co pozwoli stworzyć europejskie kampusy międzyuniwersyteckie sprzyjające niezakłóconej mobilności studentów, kadry i naukowców z całej Europy oraz wspólnemu budowaniu nowej wiedzy, obejmującej wiele krajów i dyscyplin.
- Działanie na rzecz ustanowienia do połowy 2024 r. statusu prawnego sojuszy szkół wyższych.
- Zbadanie możliwości i poczynienie niezbędnych kroków w celu ustanowienia do połowy 2024 r. wspólnego europejskiego dyplomu (wspólnego dyplomu opartego na wspólnych europejskich kryteriach) w celu uznania wartości doświadczeń transnarodowych w zakresie kwalifikacji studentów uzyskanych w ramach kształcenia na poziomie wyższym oraz ograniczenia formalności administracyjnych przy realizacji wspólnych programów studiów.
- Zwiększenie skali inicjatywy dotyczącej europejskiej legitymacji studenckiej przez przyznawanie indywidualnego identyfikatora europejskiego studenta dostępnego dla wszystkich mobilnych studentów w 2022 r. oraz wszystkich studentów na europejskich uniwersytetach do połowy 2024 r. w celu ułatwienia mobilności na wszystkich poziomach.
Skuteczna realizacja strategii wymaga spójności między priorytetami politycznymi a inwestycjami na poziomie unijnym, krajowym, regionalnym i instytucjonalnym, a także ścisłej współpracy z państwami członkowskimi, instytucjami szkolnictwa wyższego i innymi zainteresowanymi stronami oraz między tymi podmiotami.
Europejska strategia na rzecz uniwersytetów
Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie budowania mostów na rzecz skutecznej europejskiej współpracy w szkolnictwie wyższym
Wniosek dotyczący zalecenia Rady w sprawie współpracy transnarodowej ma na celu umożliwienie głębszej i bardziej zrównoważonej współpracy transnarodowej między instytucjami szkolnictwa wyższego, stawienie czoła bieżącym wyzwaniom i zapewnienie skuteczniejszego wdrażania wspólnych programów i działań edukacyjnych, łączenie umiejętności i zasobów oraz przyznawanie wspólnych dyplomów.
Problemy utrudniające sprawną współpracę mają wiele źródeł i wymagają działań zarówno na poziomie krajowym, jak i unijnym.
Wniosek dotyczący zalecenia jest pierwszym krokiem na drodze do zapewnienia rozwiązań dla całego sektora szkolnictwa wyższego, a jego celem jest wsparcie instytucji szkolnictwa wyższego w ramach wszystkich ich czterech misji (edukacji, badań naukowych, innowacji i usług dla społeczeństwa) w dostosowaniu się do zachodzących zmian oraz zapewnienie pozytywnego wpływu na społeczeństwo i ekosystemy.
Jest to zaproszenie dla państw członkowskich do ustanowienia bardziej spójnych i kompatybilnych priorytetów politycznych i stworzenia odpowiednich warunków na szczeblu krajowym, aby umożliwić taką ściślejszą i zrównoważoną współpracę transnarodową, bardziej skuteczną realizację wspólnych działań edukacyjnych i badawczych oraz wdrożenie narzędzi europejskiego obszaru szkolnictwa wyższego (proces boloński), a także do poczynienia inwestycji na poziomie unijnym, krajowym, regionalnym i instytucjonalnym.
Zalecenie służy przejściu na nowy poziom intensywności i nowy zakres współpracy transnarodowej i ma przynieść bezpośrednie korzyści studentom, którzy dzięki łatwiejszemu dostępowi do nowoczesnych i innowacyjnych kampusów transnarodowych, mobilności zagranicznej i transdyscyplinarnego uczenia się rozwiną swoje umiejętności i zwiększą swoją zdolność do zatrudnienia.
Dalsze działania
Oprócz wspomnianych już działań Komisja będzie dalej współpracować z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami przy realizacji następujących działań zmierzających do przyspieszenia transformacji szkolnictwa wyższego w UE:
- działanie na rzecz automatycznego uznawania kwalifikacji akademickich
- wzmacnianie systemów zapewniania jakości
- umożliwienie monitorowania losów absolwentów w celu lepszej porównywalności wyników nauczania na poziomie szkolnictwa wyższego
- opracowanie nowych programów nauczania w dziedzinach STEAM (nauki przyrodnicze, technologia, inżynieria, sztuka i matematyka) i technologii informacyjno-komunikacyjnych (ICT)
- wspieranie badań naukowych i innowacji za pośrednictwem Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT)
- opracowanie europejskich ram na rzecz zwiększenia atrakcyjności i zrównoważonego charakteru kariery akademickiej
- opracowanie europejskich ram na rzecz różnorodności i włączenia społecznego
- zwiększenie wsparcia na rzecz rozwoju umiejętności ekologicznych i cyfrowych.
Program Erasmus+
Poprzez programy Erasmus+ i „Horyzont 2020” UE wspiera międzynarodową wymianę studentów, nauczycieli akademickich i badaczy, a także usystematyzowaną współpracę między instytucjami szkolnictwa wyższego i władzami publicznymi w różnych krajach.
Więcej informacji na temat programu Erasmus+
Grupa robocza ds. szkolnictwa wyższego
W kontekście ram strategicznych europejskiego obszaru edukacji na lata 2021–2025 ustanowiono nową grupę roboczą zajmującą się szkolnictwem wyższym. Ułatwi ona synergię między sektorem szkolnictwa wyższego a kluczowymi podmiotami w dziedzinie badań naukowych i innowacji w odniesieniu do europejskiego obszaru edukacji i europejskiej przestrzeni badawczej. Jednocześnie zapewni spójność z europejskim obszarem szkolnictwa wyższego.
Więcej informacji na temat grupy roboczej ds. szkolnictwa wyższego