Skuteczne i efektywne szkolnictwo wyższe

Skuteczność i efektywność szkolnictwa wyższego są uwarunkowane stworzeniem przez organy publiczne odpowiednich ram działania instytucji szkolnictwa wyższego. Chodzi między innymi o odpowiednie finansowanie i skuteczne zapewnianie jakości. 

W unijnych ramach strategicznych w dziedzinie kształcenia i szkolenia (ET 2020) podkreśla się, że: 

• systemy szkolnictwa wyższego wymagają odpowiednich funduszy, a ponieważ jest to inwestycja na rzecz wzrostu gospodarczego, wydatki publiczne na szkolnictwo wyższe powinny zostać objęte ochroną,
• wyzwania stojące przed szkolnictwem wyższym wymagają bardziej elastycznych systemów zarządzania i finansowania, w ramach których większa autonomia instytucji edukacyjnych zostanie zrównoważona ich większą odpowiedzialnością wobec zainteresowanych stron.

W odnowionym programie UE dla szkolnictwa wyższego podkreśla się również konieczność odpowiednich i skutecznie wykorzystywanych zasobów ludzkich i finansowych oraz potrzebę stosowania środków zachęty i nagradzania.

Reforma i modernizacja europejskiego systemu szkolnictwa wyższego zależy również od wysiłków i kompetencji personelu dydaktycznego i naukowego. Mimo to w wielu przypadkach personelu nie przybywa w tym samym tempie co studentów.

Aby Europa była w stanie kształcić, przyciągać i zatrzymywać potrzebnych jej pracowników naukowych wysokiej klasy, konieczne jest poprawienie ich warunków pracy, podniesienie jakości kształcenia i doskonalenia zawodowego oraz skuteczniejsze uznawanie wysokiej jakości nauczania i badań naukowych.

Dlaczego skuteczne i efektywne szkolnictwo wyższe jest ważne? 

Zapewnienie jakości podnosi poziom zaufania do szkolnictwa wyższego. Każda instytucja szkolnictwa wyższego powinna dysponować rygorystycznym wewnętrznym systemem zapewniania jakości ocenianym przez zewnętrzne agencje ds. zapewniania jakości. 

Takie wyzwania wymagają większej elastyczności. Niezależne instytucje mogą się łatwiej specjalizować, popularyzując w ten sposób lepsze wyniki w nauczaniu i badaniach oraz doskonałość w ramach systemów szkolnictwa wyższego. Swobodę instytucji w definiowaniu swoich strategii i struktur oraz podejmowaniu działań mających na celu odróżnienie się od konkurentów ograniczają jednak często restrykcje o charakterze prawnym, finansowym i administracyjnym.

Ponadto odpowiedzialność za krajowe systemy szkolnictwa wyższego i ich finansowanie nadal spoczywa na rządach państw członkowskich UE.

Co robi UE, aby promować skuteczność i efektywność szkolnictwa wyższego?

Poprzez wspieranie badań naukowych i współpracę polityczną Komisja pomaga krajom UE w tworzeniu skutecznych modeli zarządzania i finansowania w szkolnictwie wyższym. Komisja współpracuje również z Organizacją Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) w sprawie przeglądu struktur finansowania, zachęt i nagród w obszarze systemów szkolnictwa wyższego. 

Komisja wspiera również proces wzajemnego uczenia się w odniesieniu do dobrych praktyk w zakresie zarządzania i finansowania między państwami członkowskimi UE za pośrednictwem instrumentu wzajemnego doradztwa i partnerskiego uczenia się.

W latach 2014–2020 17 krajów UE zainwestowało w szkolnictwo wyższe środki z europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych. Na szkolenia, reformy programów i dostosowanie systemu kształcenia do potrzeb rynku pracy wydano łącznie 5,2 mld euro z Europejskiego Funduszu Społecznego. 

Dodatkowe 1,5 mld euro z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) przeznaczono na remonty i budowę nowej infrastruktury edukacyjnej. 

Instytucje szkolnictwa wyższego mogą również korzystać z pewnych form wsparcia w postaci pożyczek, zarządzanych przez Europejski Bank Inwestycyjny (EBI). Instytucje mogą ubiegać się o pożyczkę na modernizację infrastruktury za pośrednictwem Europejskiego Funduszu na rzecz Inwestycji Strategicznych (EFIS) oraz uczestniczyć w innowacyjnych programach finansowania, takich jak pożyczki na studia magisterskie w ramach programu Erasmus+ dla studentów międzynarodowych. 

W odniesieniu do zapewniania jakości europejskie normy i wytyczne zapewniania jakości wyznaczają wspólne ramy zapewniające publiczną odpowiedzialność na szczeblu europejskim, krajowym i instytucjonalnym. Europejski rejestr agencji ds. zapewniania jakości w szkolnictwie wyższym również pomaga w zapewnianiu jakości na szczeblu europejskim.

Komisja publikuje sprawozdania z postępów dotyczące zapewniania jakości na szczeblu europejskim w dziedzinie szkolnictwa wyższego.