Αποτελεσματική και αποδοτική τριτοβάθμια εκπαίδευση
Η αποτελεσματική και αποδοτική τριτοβάθμια εκπαίδευση προϋποθέτει τη δημιουργία κατάλληλου πλαισίου λειτουργίας των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από τις δημόσιες αρχές. Τα χαρακτηριστικά ενός τέτοιου πλαισίου είναι, μεταξύ άλλων, η επαρκής χρηματοδότηση και οι αποτελεσματικές πολιτικές διασφάλισης της ποιότητας.
Στο στρατηγικό πλαίσιο της ΕΕ για την εκπαίδευση και την κατάρτιση (ΕΚ 2020) τονίζεται ότι:
- η τριτοβάθμια εκπαίδευση χρειάζεται επαρκή χρηματοδότηση και, ως επένδυση στην οικονομική ανάπτυξη, οι δημόσιες δαπάνες στον κλάδο αυτό πρέπει να προστατεύονται·
- οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η τριτοβάθμια εκπαίδευση απαιτούν πιο ευέλικτα συστήματα διακυβέρνησης και χρηματοδότησης, τα οποία θα εξασφαλίζουν την ισορροπία μεταξύ της μεγαλύτερης αυτονομίας των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και της λογοδοσίας των ενδιαφερόμενων μερών.
Με το νέο θεματολόγιο της ΕΕ για την τριτοβάθμια εκπαίδευση δίνεται επίσης μεγαλύτερη έμφαση στην ανάγκη για επαρκείς ανθρώπινους και οικονομικούς πόρους και την αποτελεσματική διάθεσή τους, καθώς και στην παροχή κινήτρων και τη χρήση συστημάτων επιβράβευσης.
Επιπλέον, η μεταρρύθμιση και ο εκσυγχρονισμός του συστήματος τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της Ευρώπης εξαρτώνται από τις προσπάθειες και τις ικανότητες του διδακτικού και ερευνητικού προσωπικού. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις, τα επίπεδα στελέχωσης δεν ακολουθούν τον ρυθμό αύξησης των σπουδαστών.
Οι καλύτερες συνθήκες εργασίας, η καλύτερη αρχική και συνεχής επαγγελματική εξέλιξη, καθώς και η μεγαλύτερη αναγνώριση της διδακτικής και ερευνητικής αριστείας, είναι ουσιώδους σημασίας για να διασφαλιστεί ότι η Ευρώπη παράγει, προσελκύει και διατηρεί το ακαδημαϊκό προσωπικό υψηλού επιπέδου που χρειάζεται.
Γιατί είναι σημαντική η αποτελεσματική και αποδοτική τριτοβάθμια εκπαίδευση;
Η διασφάλιση της ποιότητας αυξάνει την εμπιστοσύνη προς την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Κάθε ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα θα πρέπει να διαθέτει ένα αυστηρό εσωτερικό σύστημα διασφάλισης της ποιότητας, το οποίο θα αξιολογείται από εξωτερικούς οργανισμούς διασφάλισης της ποιότητας.
Οι προκλήσεις αυτές απαιτούν μεγαλύτερη ευελιξία. Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα που ενεργούν αυτόνομα μπορούν να εξειδικεύονται πιο εύκολα, και, επομένως, να συμβάλλουν στη βελτίωση των επιδόσεων όσον αφορά τη διδασκαλία και την έρευνα και να προάγουν την αριστεία εντός των συστημάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Ωστόσο, νομικοί, οικονομικοί και διοικητικοί περιορισμοί θέτουν συχνά φραγμούς στην ελευθερία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων ως προς το να καθορίζουν τις στρατηγικές και τις δομές τους και να διαφοροποιούνται από τους ανταγωνιστές τους.
Επιπλέον, οι εθνικές κυβερνήσεις των κρατών μελών της ΕΕ εξακολουθούν να είναι υπεύθυνες για τα συστήματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και τη χρηματοδότησή τους.
Τι κάνει η ΕΕ για να προωθήσει την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση;
Η Επιτροπή, στηρίζοντας τη συνεργασία για την έρευνα και τη χάραξη πολιτικής, βοηθά τα κράτη μέλη της ΕΕ να αναπτύξουν αποτελεσματικά πρότυπα διακυβέρνησης και χρηματοδότησης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η Επιτροπή συνεργάζεται με τον Οργανισμό Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για την επανεξέταση των δομών της χρηματοδότησης, των κινήτρων και της επιβράβευσης στο πλαίσιο των συστημάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Επιπλέον, η Επιτροπή προωθεί την ανταλλαγή, μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ, ορθών πρακτικών διακυβέρνησης και χρηματοδότησης, μέσω του μηχανισμού συμβουλευτικής από ομοτίμους και των δραστηριοτήτων μάθησης από ομοτίμους.
Για την περίοδο 2014-2020, 17 κράτη μέλη της ΕΕ διέθεσαν πόρους από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά και Επενδυτικά Ταμεία (ΕΔΕΤ) στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Συνολικά, ποσό 5,2 δισ. ευρώ από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) δαπανήθηκε για την κατάρτιση ατόμων, για προγράμματα μεταρρύθμισης και για την ευθυγράμμιση της εκπαίδευσης με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας.
Συμπληρωματικό ποσό 1,5 δισ. ευρώ από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) διατέθηκε για την ανακαίνιση και την κατασκευή νέων υποδομών εκπαίδευσης.
Ένα μέρος της στήριξης μέσω δανεισμού, την οποία διαχειρίζεται ο όμιλος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ), διατίθεται επίσης στα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τα ιδρύματα μπορούν να υποβάλουν αίτηση δανείου για την αναβάθμιση των εγκαταστάσεών τους μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Στρατηγικών Επενδύσεων (ΕΤΣΕ) και να συμμετέχουν σε καινοτόμα χρηματοδοτικά προγράμματα, όπως τα δάνεια Erasmus+ για μεταπτυχιακές σπουδές για διεθνείς φοιτητές.
Όσον αφορά τη διασφάλιση της ποιότητας, τα πρότυπα και οι κατευθυντήριες γραμμές για τη διασφάλιση της ποιότητας στον Ευρωπαϊκό Χώρο Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης ορίζουν ένα κοινό πλαίσιο που εγγυάται τη λογοδοσία σε ευρωπαϊκό, εθνικό και θεσμικό επίπεδο. Το ευρωπαϊκό μητρώο οργανισμών διασφάλισης της ποιότητας (EQAR) για την τριτοβάθμια εκπαίδευση συμβάλλει επίσης στην ανάπτυξη μηχανισμών διασφάλισης της ποιότητας σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Η Επιτροπή δημοσιεύει εκθέσεις προόδου για τις εξελίξεις όσον αφορά τη διασφάλιση της ποιότητας σε ευρωπαϊκό επίπεδο στον τομέα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.