Wat is het Bolognaproces?
Het Bolognaproces moet meer samenhang brengen in de stelsels voor hoger onderwijs in heel Europa.
Daarvoor is de Europese ruimte voor hoger onderwijs opgezet. Die moet studenten en personeel mobieler en het hoger onderwijs niet alleen inclusiever en toegankelijker, maar ook aantrekkelijker en concurrerender maken.
In het kader van die Europese ruimte voor hoger onderwijs hebben de deelnemende landen de volgende afspraken gemaakt:
- Overal wordt een hogeronderwijsstelsel ingevoerd dat uit drie onderdelen bestaat: bachelor, master en doctoraat.
- Buitenlandse studieresultaten en studieperiodes worden onderling erkend
- Een kwaliteitsborgingssysteem moet de kwaliteit en relevantie van het leren en lesgeven verbeteren.
Waarom is het Bolognaproces belangrijk?
In het kader van het Bolognaproces voeren de Europese regeringen overleg over hervormingen van het hoger onderwijs en proberen zij de obstakels voor een Europese ruimte voor hoger onderwijs uit de weg te ruimen.
Die hervormingen moeten het nodige vertrouwen kweken voor een succesvolle leermobiliteit, grensoverschrijdende samenwerking tussen universiteiten en wederzijdse erkenning van buitenlandse studieperiodes en studieresultaten. Verhoging van de kwaliteit en relevantie van leren en lesgeven is een ander hoofddoel van het Bolognaproces. Helaas worden de hervormingen niet in alle 48 deelnemende landen met evenveel verve doorgevoerd.
Het Bolognaproces is ook een forum voor de dialoog met buurlanden over hervormingen van het hoger onderwijs en academische kwesties, zoals de onafhankelijkheid van universiteiten en de deelname van studenten aan maatschappelijke activiteiten. Bovendien is het een belangrijk instrument geworden voor zachte diplomatie met de buurlanden op de westelijke Balkan (met uitzondering van Kosovo), de landen van het Oostelijk Partnerschap, Turkije en Rusland, en vele andere landen.
Wat doet de EU voor de hervorming van het hoger onderwijs?
Al vanaf de start van het Erasmusprogramma, ongeveer 30 jaar geleden, probeert de Commissie samen met nationale overheden, instellingen voor hoger onderwijs, studenten en andere belanghebbenden de samenwerking tussen de Europese instellingen voor hoger onderwijs te intensiveren en te structureren.
Toen studenten vaker een tijdje in het buitenland gingen studeren, bleek hoe moeilijk het was voor afzonderlijke instellingen om studieperiodes in landen met een sterk afwijkend stelsel voor hoger onderwijs en met andere academische tradities te erkennen.
Het Bolognaproces, waartoe de aanzet werd gegeven met de verklaringen van Sorbonne en Bologna, is het antwoord van de nationale regeringen op de problemen die voortvloeien uit de mobiliteit van Europese studenten en afgestudeerden.
De Commissie is een volwaardig lid van de follow-upgroep voor het Bolognaproces en van de raad van bestuur ervan, die de besluiten van de ministerconferenties over het Bolognaproces moeten ondersteunen.
Er is veel vooruitgang geboekt bij de hervorming van de stelsels voor hoger onderwijs in de EU-lidstaten en daarbuiten, zoals blijkt uit de regelmatige uitvoeringsverslagen.
De ministers van Onderwijs hebben ook het communiqué van Parijs aangenomen, waarin de prioriteiten voor de komende jaren werden vastgelegd. Het schetst de gezamenlijke visie van de ministers van Onderwijs van 48 Europese landen voor een ambitieuzere Europese ruimte voor hoger onderwijs in 2020.
De doelstellingen zijn onder meer:
- een inclusieve en innovatieve benadering van leren en lesgeven
- een geïntegreerde transnationale samenwerking op het gebied van hoger onderwijs, onderzoek en innovatie
- een duurzame toekomst dankzij hoger onderwijs
Daarnaast wijst het communiqué erop dat er meer moet worden gedaan om de toegang van kwetsbare en ondervertegenwoordigde groepen tot het hoger onderwijs en de onderwijsprestaties te verbeteren. Deze ambities passen in het streven van de EU om tegen 2025 een Europese onderwijsruimte tot stand te brengen, de leermobiliteit te verbeteren en de academische erkenning van studieresultaten voor alle EU-burgers te bevorderen.
De volgende ministerconferentie over het Bolognaproces zal plaatsvinden in juni 2020 in Rome.
Meer informatie over de rol van de EU in de ontwikkeling van het Bolognaproces en de vooruitgang bij de totstandbrenging van een Europese ruimte voor hoger onderwijs is te vinden in de brochure The EU in support of the Bologna Process.