Επισκόπηση
Οι γλώσσες καθορίζουν την προσωπική μας ταυτότητα, αλλά αποτελούν και μέρος μιας κοινής κληρονομιάς. Μπορούν να χρησιμεύσουν ως γέφυρα που μας ενώνει με άλλους λαούς και πολιτισμούς, διευκολύνοντας την αμοιβαία κατανόηση και μια κοινή αίσθηση ευρωπαϊκής ταυτότητας.
Η αποτελεσματική άσκηση πολιτικής και ανάληψη πρωτοβουλιών στον τομέα της πολυγλωσσίας μπορούν να πολλαπλασιάσουν τις ευκαιρίες για τους πολίτες. Οι γλωσσικές δεξιότητες μπορούν επίσης να αυξήσουν την απασχολησιμότητα των ατόμων, να διευκολύνουν την πρόσβασή τους σε υπηρεσίες και δικαιώματα και να συμβάλουν στην αλληλεγγύη μέσω της ενίσχυσης του διαπολιτισμικού διαλόγου και της κοινωνικής συνοχής.
Η ΕΕ έχει σήμερα τρία αλφάβητα και 24 επίσημες γλώσσες. Άλλες 60 περίπου γλώσσες μιλούνται σήμερα σε συγκεκριμένες περιοχές ή από συγκεκριμένες ομάδες. Οι μετανάστες έφεραν μαζί τους πολλές ακόμη γλώσσες στην ΕΕ. Υπολογίζεται ότι εντός των συνόρων της ΕΕ ζουν σήμερα πολίτες από τουλάχιστον 175 εθνότητες.
Η γλωσσική πολυμορφία κατοχυρώνεται στο άρθρο 22 του Χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο σεβασμός των δικαιωμάτων των προσώπων που ανήκουν σε μειονότητες αποτελεί θεμελιώδες στοιχείο του Χάρτη. Ο Χάρτης απαγορεύει τις διακρίσεις σε βάρος ατόμων που ανήκουν σε μειονοτικές ομάδες και επιτάσσει τον σεβασμό της πολιτιστικής, θρησκευτικής και γλωσσικής πολυμορφίας σε όλη την Ένωση. Η Επιτροπή μεριμνά ώστε να γίνονται σεβαστά τα θεμελιώδη δικαιώματα και, ιδίως, το δικαίωμα στη μη διάκριση όταν εφαρμόζεται το δίκαιο της ΕΕ.
Ωστόσο, τα κράτη μέλη έχουν το αποκλειστικό δικαίωμα να ορίζουν ή να αναγνωρίζουν εθνικές μειονότητες εντός των συνόρων τους, όπως το δικαίωμα των μειονοτικών ομάδων στην αυτοδιάθεση, όπως ορίζεται στον Ευρωπαϊκό Χάρτη για τις περιφερειακές και μειονοτικές γλώσσες του Συμβουλίου της Ευρώπης και στη σύμβαση-πλαίσιο για την προστασία των εθνικών μειονοτήτων. Το δικαίωμα αυτό επεκτείνεται στις γλώσσες των εθνικών ή περιφερειακών μειονοτήτων.
Σε όλες τις χώρες υπάρχει γλωσσική πολυμορφία στον ένα ή στον άλλο βαθμό, όπως υπάρχουν και διάφοροι τρόποι διαχείρισης αυτής της πολυμορφίας. Πολλές ενδιαφέρουσες παιδαγωγικές προσεγγίσεις εφαρμόζονται σε δίγλωσσες περιφέρειες και πολυγλωσσικές σχολικές τάξεις σε διάφορα μέρη της Ευρώπης. Το δίκτυο ΕΥΡΥΔΙΚΗ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ένα δίκτυο εθνικών μονάδων για την ανάλυση της εκπαίδευσης το οποίο έχει βάσεις σε όλες τις χώρες του προγράμματος Erasmus+, έχει συμπεριλάβει μέτρα υποστήριξης για τη διδασκαλία περιφερειακών ή μειονοτικών γλωσσών στην έκδοση του 2017 «Στοιχεία-κλειδιά για τη διδασκαλία γλωσσών στα σχολεία στην Ευρώπη». Μια πιο πρόσφατη δημοσίευση του δικτύου ΕΥΡΥΔΙΚΗ παρέχει ειδική επισκόπηση επικεντρωμένη στα μέτρα που λαμβάνονται από τις εκπαιδευτικές αρχές για την υποστήριξη της διδασκαλίας των περιφερειακών και μειονοτικών γλωσσών στο σχολείο.
Πώς προωθεί τη γλωσσική πολυμορφία η ΕΕ
Κάθε χρόνο στις 26 Σεπτεμβρίου, όταν γιορτάζεται η Ευρωπαϊκή Ημέρα των Γλωσσών, η Επιτροπή ενώνει τις δυνάμεις της με το Συμβούλιο της Ευρώπης, το Ευρωπαϊκό Κέντρο Σύγχρονων Γλωσσών, γλωσσικά ινστιτούτα και πολίτες απ' όλη την Ευρώπη για την προώθηση της γλωσσικής πολυμορφίας και της εκμάθησης ξένων γλωσσών. Η πρωτοβουλία αυτή γιορτάζει τη γλωσσική πολυμορφία μέσα από διάφορες εκδηλώσεις και δρώμενα.
Τα εκπαιδευτικά και πολιτιστικά προγράμματα της ΕΕ θα συνεχίσουν την παράδοση της χρηματοδότησης προγραμμάτων εκμάθησης ξένων γλωσσών. Με τη χρηματοδότηση προγραμμάτων όπως το Erasmus+ και η «Δημιουργική Ευρώπη», η Ευρωπαϊκή Ένωση υποστηρίζει την εκμάθηση ξένων γλωσσών και τη γλωσσική πολυμορφία, παραδείγματος χάριν, μέσω προγραμμάτων κινητικότητας, έργων συνεργασίας και των Πολιτιστικών Πρωτευουσών της Ευρώπης. Χάρη στα προγράμματα αυτά, πολλά επιτυχημένα έργα προωθούν την εκμάθηση και την προβολή των περιφερειακών και μειονοτικών γλωσσών της Ευρώπης. Στην έκθεση του δικτύου ΕΥΡΥΔΙΚΗ σχετικά με τη διδασκαλία περιφερειακών ή μειονοτικών γλωσσών στα σχολεία της Ευρώπης υπάρχουν μερικά τέτοια παραδείγματα.
Το πρόγραμμα Δημιουργική Ευρώπη στηρίζει επίσης τη λογοτεχνική μετάφραση με στόχο την πρόσβαση περισσότερων ατόμων σε σημαντικά λογοτεχνικά έργα και τη διατήρηση της γλωσσικής πολυμορφίας στην ΕΕ.