Komisja Europejska wspiera państwa członkowskie UE w ich wysiłkach na rzecz:
- zadbania o to, by osoby uczące się i pracownicy oświaty posiadali wiedzę i umiejętności oraz prezentowali postawy, jakich wymaga bardziej ekologiczna i zrównoważona gospodarka i kierujące się tymi zasadami społeczeństwo
- wspierania instytucji kształcenia i szkolenia we włączaniu zagadnień zrównoważonego rozwoju do tematyki nauczania i uczenia się oraz w uwzględnianiu tych zagadnień we wszystkich aspektach działalności tych instytucji
- osiągnięcia porozumienia w kwestii gruntownych, kompleksowych zmian niezbędnych w kształceniu i szkoleniu i sprzyjających zrównoważonemu rozwojowi i transformacji ekologicznej.
Działania UE
Zalecenie Rady w sprawie uczenia się na rzecz transformacji ekologicznej i zrównoważonego rozwoju
W czerwcu 2022 r. Rada Unii Europejskiej (UE) przyjęła zalecenie w sprawie uczenia się na rzecz transformacji ekologicznej i zrównoważonego rozwoju.
W tej deklaracji politycznej określono, w jaki sposób można włączyć zrównoważony rozwój we wszystkie obszary kształcenia i szkolenia. W zaleceniu wzywa się państwa członkowskie, by:
- uznały uczenie się przygotowujące do transformacji ekologicznej i zrównoważonego rozwoju za priorytet w polityce i programach dotyczących kształcenia i szkolenia
- zapewniły wszystkim osobom uczącym się dostęp do wiedzy na temat kryzysu klimatycznego i zrównoważonego rozwoju w ramach kształcenia formalnego (np. w szkołach i na uczelniach) i pozaformalnego (np. podczas zajęć pozalekcyjnych czy pracy z młodzieżą)
- przeznaczyły fundusze krajowe i unijne na inwestycje w sprzęt, zasoby i infrastrukturę przyjazne dla środowiska i o zrównoważonym charakterze
- wspierały nauczycieli w rozwijaniu wiedzy i umiejętności przydatnych przy nauczaniu na temat kryzysu klimatycznego i zrównoważonego rozwoju, w tym w przeciwdziałaniu lękom o podłożu ekologicznym u uczniów
- tworzyły sprzyjające warunki przyswajania wiedzy na temat zrównoważonego rozwoju, obejmujące wszelkie aspekty działalności danej instytucji oświatowej oraz umożliwiające praktyczne, interdyscyplinarne i dostosowane do kontekstu lokalnego nauczanie i uczenie się
- zachęcały do aktywnej postawy w obszarze uczenia się na rzecz zrównoważonego rozwoju zarówno uczniów i pracowników oświaty, jak i władze lokalne, organizacje młodzieżowe oraz społeczności badawczo-innowacyjne.
Uzupełnienie dla zalecenia Rady stanowi dokument roboczy służb Komisji, w którym przedstawiono szczegółowe informacje i dowody na poparcie treści zalecenia, w tym wyniki konsultacji publicznych i przykłady dobrych praktyk z całej Europy.
Grupa robocza ds. uczenia się na rzecz zrównoważonego rozwoju
W imieniu Komisji Europejskiej zalecenie wdraża specjalna grupa robocza ds. zrównoważonego rozwoju w edukacji. Wśród ponad 40 członków grupy znajdują się przedstawiciele ministerstw edukacji (państw UE i krajów partnerskich), partnerów społecznych, organizacji pozarządowych i organów międzynarodowych.
Grupa opublikowała szereg dokumentów stanowiących wkład w dyskusję i podsumowujących główne przesłania polityczne, dotyczących m.in. zrównoważonego charakteru całej szkoły, programu nauczania i kompetencji, skutecznego kształtowania polityki i kształcenia nauczycieli.
Europejskie ramy kompetencji w zakresie zrównoważonego rozwoju
W styczniu 2022 r. opublikowano europejskie ramy kompetencji w zakresie zrównoważonego rozwoju (GreenComp). Ramy te, przetłumaczone na wszystkie języki urzędowe UE, mogą być wykorzystywane w programach i polityce w zakresie kształcenia i szkolenia w kontekście formalnym, pozaformalnym i nieformalnym.
Określono w nich cztery grupy kompetencji związanych ze zrównoważonym rozwojem, które powinny nabyć osoby uczące się w każdym wieku. Na każdą z kompetencji składają się trzy aspekty.
Urzeczywistnianie wartości dotyczących zrównoważonego rozwoju
- refleksja nad wartością zrównoważonego rozwoju
- wspieranie uczciwości
- propagowanie przyrody
Akceptowanie złożonego charakteru zrównoważonego rozwoju
- myślenie systemowe
- myślenie krytyczne
- formułowanie problemów
Działanie na rzecz zrównoważonego rozwoju
- sprawczość polityczna
- wspólne działanie
- indywidualna inicjatywa
Wizualizacja zrównoważonej przyszłości
- umiejętność myślenia o przyszłości
- zdolność przystosowania się
- myślenie eksploracyjne
W 2023 r. Komisja ustanowi wspólnotę praktyków, do której należeć będą szkoły, naukowcy, organy publiczne i inne podmioty korzystające z nowych ram kompetencji.
Finansowanie działań
W programie Erasmus+ na lata 2021-2027 położono duży nacisk na transformację ekologiczną i zrównoważony rozwój w obszarze kształcenia i szkolenia. Ochrona środowiska, zrównoważony rozwój i działania w dziedzinie klimatu są również traktowane priorytetowo przez Europejski Korpus Solidarności.
W rocznym programie prac Erasmus+ na 2023 r. pierwszeństwo przyznano projektom dotyczącym zrównoważonego charakteru edukacji szkolnej, w tym rozwoju kompetencji i umiejętności w zakresie zrównoważonego rozwoju, promowania działań pozytywnych na rzecz zrównoważonego rozwoju i przeciwdziałania lękom o podłożu ekologicznym, wspierania budowania zdolności wśród nauczycieli oraz kształtowania podejścia do zrównoważonego rozwoju na poziomie całej szkoły.
Badania
Komisja prowadzi również szereg badań na temat edukacji ekologicznej. Dotyczą one między innymi takich kwestii jak:
- rozwój zawodowy nauczycieli
- identyfikacja w edukacji szkolnej metod uczenia się sprzyjających zrównoważonemu rozwojowi
- wzajemne potęgowanie oddziaływania programów ekologicznych i cyfrowych w edukacji szkolnej
- ekologiczne i zrównoważone środowisko edukacyjne i infrastruktura.
Akademie nauczycielskie Erasmus+
Akademie nauczycielskie Erasmus+ to sztandarowe działanie realizowane w ramach obecnego programu Erasmus+. Celem jest stworzenie europejskich partnerstw organizatorów kształcenia i szkolenia nauczycieli oraz nadanie kształceniu nauczycieli w Europie bardziej europejskiego i międzynarodowego wymiaru.
Trzy akademie, które w 2022 r. rozpoczęły działalność przewidzianą na trzy lata, zajmują się przede wszystkim zrównoważonym rozwojem.
Projekt EduSTA pozwoli opracować ścieżki uczenia się, w ramach których nauczyciele będą mogli rozwijać i demonstrować swoje kompetencje edukacyjne w zakresie zrównoważonego rozwoju za pomocą cyfrowych odznak.
W ramach projektu TAP-TS zostaną opracowane, przetestowane i zatwierdzone pakiety materiałów dotyczących zrównoważonego rozwoju przeznaczone dla szkół i do kształcenia nauczycieli.
Z kolei projekt CLIMADEMY ma przede wszystkim pomóc nauczycielom w zgłębieniu czynników prowadzących do zmiany klimatu, skutków i możliwości łagodzenia zmiany klimatu, a także stworzy sieć nauczycieli do spraw edukacji w zakresie zmiany klimatu.
Council recommendation
EU countries adopted in 2022 a Council Recommendation on learning for the green transition and sustainable development. The recommendation calls on EU countries to:
- provide all learners with high-quality education and training on sustainability, climate change, environmental protection and biodiversity
- prioritise sustainability in education policies and programmes from early years to adult learning
- invest in green infrastructure and resources
- support educators to teach about the climate crisis and sustainability
- support hands-on, interdisciplinary learning relevant to local contexts
The Commission supports the implementation of the recommendation through peer learning, frameworks, funding, research and community building.
Read the Council Recommendation on learning for the green transition and sustainable development
Peer learning and exchange
A dedicated working group on sustainability in school education brings together over 40 members (education ministries, NGOs and international organisations). The group publishes results and recommendations from their meetings in the form of key policy messages.
Building sustainability competences
The European competence framework on sustainability (or GreenComp) sets out 4 competence areas for all learners:
- Embodying sustainability values: promoting fairness, valuing nature
- Embracing complexity in sustainability: understanding interconnected systems, recognising long-term impacts
- Envisioning sustainable futures: using creativity to imagine future scenarios, adapting to change, thinking critically about sustainability solutions
- Acting for sustainability: participating in collective efforts, understanding decision making related to sustainability
The GreenComp framework is now being used in
- national and regional policies and programmes
- curriculum review and design
- teacher professional development programmes
Read the GreenComp, the European competence framework on sustainability
Read case studies on the use of GreenComp across Europe
The Commission also runs a community of practice dedicated to GreenComp. It gathers people and organisations that work together to develop knowledge, skills and attitudes to live, work and act sustainably.
Funding
Erasmus+ and the European Solidarity Corps offer funding for projects related to sustainability in education and training.
In Erasmus+, priority is given to projects that are sustainable, incorporate green practices and values and promote awareness and behavioural changes.
Evaluators are trained to give due consideration to the environmental aspects of the projects and their impact on climate change.
This means that if your organisation applies for Erasmus+ funding, you will have to explain how your project contributes to sustainability and climate neutrality.
Read more about sustainability guidelines when applying for funding
Support for teachers
Erasmus+ teacher academies is a flagship action of the current Erasmus+ programme. The goal is to create European partnerships of teacher education and training providers and boost the European and international dimensions of teacher education in Europe.
3 of the Erasmus+ teacher academies are focusing on equipping teachers with sustainability competences:
- EduSTA creates material for teachers to develop and demonstrate their sustainability competences with digital badges.
- TAP-TS produces packages of resources relating to sustainability for schools and teacher education.
- CLIMADEMYfocuses on connecting teachers and supporting them to better understand climate change drivers, impacts and mitigation options.
Looking for practical tools for your teaching? The EU Learning Corner provides teaching and learning materials on sustainability and the climate and environmental crisis for primary and secondary schools.
Research and evidence
The Commission undertakes regular studies on sustainability in education. Examples include:
Education and Training Monitor 2024 - special focus on sustainability
Monitoring learning for sustainability - developing a cross-EU approach: final report
Harnessing the potential of non-formal education for sustainability
Teacher education for the green transition and sustainable development: analytical report