Komisja Europejska wspiera państwa członkowskie UE w ich wysiłkach na rzecz:

• zadbania o to, by osoby uczące się i pracownicy oświaty posiadali wiedzę i umiejętności oraz prezentowali postawy, jakich wymaga bardziej ekologiczna i zrównoważona gospodarka i kierujące się tymi zasadami społeczeństwo
• wspierania instytucji kształcenia i szkolenia we włączaniu zagadnień zrównoważonego rozwoju do tematyki nauczania i uczenia się oraz w uwzględnianiu tych zagadnień we wszystkich aspektach działalności tych instytucji
• osiągnięcia porozumienia w kwestii gruntownych, kompleksowych zmian niezbędnych w kształceniu i szkoleniu i sprzyjających zrównoważonemu rozwojowi i transformacji ekologicznej.

Działania UE

Zalecenie Rady w sprawie uczenia się na rzecz transformacji ekologicznej i zrównoważonego rozwoju

W czerwcu 2022 r. Rada Unii Europejskiej (UE) przyjęła zalecenie w sprawie uczenia się na rzecz transformacji ekologicznej i zrównoważonego rozwoju.

W tej deklaracji politycznej określono, w jaki sposób można włączyć zrównoważony rozwój we wszystkie obszary kształcenia i szkolenia. W zaleceniu wzywa się państwa członkowskie, by:

• uznały uczenie się przygotowujące do transformacji ekologicznej i zrównoważonego rozwoju za priorytet w polityce i programach dotyczących kształcenia i szkolenia
• zapewniły wszystkim osobom uczącym się dostęp do wiedzy na temat kryzysu klimatycznego i zrównoważonego rozwoju w ramach kształcenia formalnego (np. w szkołach i na uczelniach) i pozaformalnego (np. podczas zajęć pozalekcyjnych czy pracy z młodzieżą)
• przeznaczyły fundusze krajowe i unijne na inwestycje w sprzęt, zasoby i infrastrukturę przyjazne dla środowiska i o zrównoważonym charakterze
• wspierały nauczycieli w rozwijaniu wiedzy i umiejętności przydatnych przy nauczaniu na temat kryzysu klimatycznego i zrównoważonego rozwoju, w tym w przeciwdziałaniu lękom o podłożu ekologicznym u uczniów
• tworzyły sprzyjające warunki przyswajania wiedzy na temat zrównoważonego rozwoju, obejmujące wszelkie aspekty działalności danej instytucji oświatowej oraz umożliwiające praktyczne, interdyscyplinarne i dostosowane do kontekstu lokalnego nauczanie i uczenie się
• zachęcały do aktywnej postawy w obszarze uczenia się na rzecz zrównoważonego rozwoju zarówno uczniów i pracowników oświaty, jak i władze lokalne, organizacje młodzieżowe oraz społeczności badawczo-innowacyjne.

Uzupełnienie dla zalecenia Rady stanowi dokument roboczy służb Komisji, w którym przedstawiono szczegółowe informacje i dowody na poparcie treści zalecenia, w tym wyniki konsultacji publicznych i przykłady dobrych praktyk z całej Europy.

Grupa robocza ds. uczenia się na rzecz zrównoważonego rozwoju

W imieniu Komisji Europejskiej zalecenie wdraża specjalna grupa robocza ds. zrównoważonego rozwoju w edukacji. Wśród ponad 40 członków grupy znajdują się przedstawiciele ministerstw edukacji (państw UE i krajów partnerskich), partnerów społecznych, organizacji pozarządowych i organów międzynarodowych.

Grupa opublikowała szereg dokumentów stanowiących wkład w dyskusję i podsumowujących główne przesłania polityczne, dotyczących m.in. zrównoważonego charakteru całej szkoły, programu nauczania i kompetencji, skutecznego kształtowania polityki i kształcenia nauczycieli.

Europejskie ramy kompetencji w zakresie zrównoważonego rozwoju

W styczniu 2022 r. opublikowano europejskie ramy kompetencji w zakresie zrównoważonego rozwoju (GreenComp). Ramy te, przetłumaczone na wszystkie języki urzędowe UE, mogą być wykorzystywane w programach i polityce w zakresie kształcenia i szkolenia w kontekście formalnym, pozaformalnym i nieformalnym.

Określono w nich cztery grupy kompetencji związanych ze zrównoważonym rozwojem, które powinny nabyć osoby uczące się w każdym wieku. Na każdą z kompetencji składają się trzy aspekty.

Urzeczywistnianie wartości dotyczących zrównoważonego rozwoju

• refleksja nad wartością zrównoważonego rozwoju
• wspieranie uczciwości
• propagowanie przyrody

Akceptowanie złożonego charakteru zrównoważonego rozwoju

• myślenie systemowe
• myślenie krytyczne
• formułowanie problemów

Działanie na rzecz zrównoważonego rozwoju

• sprawczość polityczna
• wspólne działanie
• indywidualna inicjatywa

Wizualizacja zrównoważonej przyszłości

• umiejętność myślenia o przyszłości
• zdolność przystosowania się
• myślenie eksploracyjne

W 2023 r. Komisja ustanowi wspólnotę praktyków, do której należeć będą szkoły, naukowcy, organy publiczne i inne podmioty korzystające z nowych ram kompetencji.

Finansowanie działań

W programie Erasmus+ na lata 2021-2027 położono duży nacisk na transformację ekologiczną i zrównoważony rozwój w obszarze kształcenia i szkolenia. Ochrona środowiska, zrównoważony rozwój i działania w dziedzinie klimatu są również traktowane priorytetowo przez Europejski Korpus Solidarności.

W rocznym programie prac Erasmus+ na 2023 r. pierwszeństwo przyznano projektom dotyczącym zrównoważonego charakteru edukacji szkolnej, w tym rozwoju kompetencji i umiejętności w zakresie zrównoważonego rozwoju, promowania działań pozytywnych na rzecz zrównoważonego rozwoju i przeciwdziałania lękom o podłożu ekologicznym, wspierania budowania zdolności wśród nauczycieli oraz kształtowania podejścia do zrównoważonego rozwoju na poziomie całej szkoły.

Badania

Komisja prowadzi również szereg badań na temat edukacji ekologicznej. Dotyczą one między innymi takich kwestii jak:

• rozwój zawodowy nauczycieli
• identyfikacja w edukacji szkolnej metod uczenia się sprzyjających zrównoważonemu rozwojowi
• wzajemne potęgowanie oddziaływania programów ekologicznych i cyfrowych w edukacji szkolnej
• ekologiczne i zrównoważone środowisko edukacyjne i infrastruktura.

Akademie nauczycielskie Erasmus+

Akademie nauczycielskie Erasmus+ to sztandarowe działanie realizowane w ramach obecnego programu Erasmus+. Celem jest stworzenie europejskich partnerstw organizatorów kształcenia i szkolenia nauczycieli oraz nadanie kształceniu nauczycieli w Europie bardziej europejskiego i międzynarodowego wymiaru.

Trzy akademie, które w 2022 r. rozpoczęły działalność przewidzianą na trzy lata, zajmują się przede wszystkim zrównoważonym rozwojem.

Projekt EduSTA pozwoli opracować ścieżki uczenia się, w ramach których nauczyciele będą mogli rozwijać i demonstrować swoje kompetencje edukacyjne w zakresie zrównoważonego rozwoju za pomocą cyfrowych odznak.

W ramach projektu TAP-TS zostaną opracowane, przetestowane i zatwierdzone pakiety materiałów dotyczących zrównoważonego rozwoju przeznaczone dla szkół i do kształcenia nauczycieli.

Z kolei projekt CLIMADEMY ma przede wszystkim pomóc nauczycielom w zgłębieniu czynników prowadzących do zmiany klimatu, skutków i możliwości łagodzenia zmiany klimatu, a także stworzy sieć nauczycieli do spraw edukacji w zakresie zmiany klimatu.