De Europese Commissie ondersteunt de EU-lidstaten bij hun inspanningen om:
- lerenden en leerkrachten de kennis, competenties en attitudes bij te brengen die nodig zijn voor een groenere en duurzamere economie en samenleving;
- onderwijs- en opleidingsinstellingen te helpen om het aspect duurzaamheid te betrekken in het onderwijs, het leren en alle aspecten van hun functioneren;
- een gemeenschappelijke kijk te ontvouwen op de ingrijpende en transformatieve veranderingen die in onderwijs en opleiding nodig zijn voor de duurzame ontwikkeling en de groene transitie.
Wat doet de EU?
Aanbeveling van de Raad over leren voor de groene transitie en duurzame ontwikkeling
In juni 2022 heeft de Raad van de Europese Unie (EU) een aanbeveling over leren voor de groene transitie en duurzame ontwikkeling aangenomen.
In deze beleidsverklaring wordt toegelicht hoe duurzaamheid kan worden geïntegreerd in alle aspecten van onderwijs en opleiding. In de aanbeveling worden de lidstaten opgeroepen om:
- het leren voor de groene transitie en duurzame ontwikkeling als prioriteit in het beleid en de programma’s voor onderwijs en opleiding te verankeren;
- alle lerenden mogelijkheden te bieden om te leren over de klimaatcrisis en duurzame ontwikkeling in formele (bv. scholen en hoger onderwijs) en niet-formele omgevingen (bv. buitenschoolse activiteiten, jeugdwerk);
- nationale en EU-middelen vrij te maken om te investeren in groene en duurzame apparatuur, hulpmiddelen en infrastructuur;
- onderwijsactoren te ondersteunen bij het zich eigen maken van kennis en competenties, waaronder ook leren omgaan met ecoangst bij lerenden, om les te geven over de klimaatcrisis en duurzame ontwikkeling;
- ondersteunende leeromgevingen te creëren voor duurzame ontwikkeling die alle activiteiten en handelingen omvatten door een onderwijsinstelling en waarbij het lesgeven en leren interdisciplinair, praktijkgericht en relevant is voor de lokale context;
- studenten, personeel, lokale autoriteiten, jongerenorganisaties en de onderzoeks- en innovatiegemeenschap te betrekken bij het leren over duurzame ontwikkeling.
De aanbeveling van de Raad wordt aangevuld met een werkdocument van de diensten van de Commissie, waarin nadere gegevens en bewijs wordt gegeven voor de aanbeveling, waaronder de resultaten van een openbare raadpleging en voorbeelden van goede praktijken uit heel Europa.
Werkgroep leren voor duurzame ontwikkeling
De Europese Commissie ondersteunt de uitvoering van de aanbeveling via een speciale werkgroep voor duurzame ontwikkeling in het onderwijs. Tot de meer dan veertig leden behoren vertegenwoordigers van de ministeries van onderwijs (EU- en partnerlanden), sociale partners, ngo’s en internationale organen.
De werkgroep heeft een reeks documenten met input en belangrijke beleidsboodschappen gepubliceerd over onderwerpen zoals schoolbrede duurzaamheid, leerplan en competenties, doeltreffend beleid en lerarenopleiding.
Europees competentiekader voor duurzaamheid
In januari 2022 werd het Europees competentiekader voor duurzaamheid (“GreenComp”) gepubliceerd. Dit kader, dat in alle officiële EU-talen is vertaald, kan gebruikt worden bij beleid en programma’s voor onderwijs en opleiding in formele, niet-formele en informele omgevingen.
Het kader zet vier competentiegroepen in verband met duurzaamheid uit. Dat zijn competenties die lerenden van alle leeftijden zouden moeten verwerven. Iedere groep bestaat uit drie onderdelen.
Het belichamen van duurzaamheidswaarden
- het waarderen van duurzaamheid
- het ondersteunen van eerlijkheid
- het bevorderen van de natuur
Het omarmen van de complexiteit van duurzaamheid
- systeemdenken
- kritisch denken
- probleemafbakening
Het nastreven van duurzaamheid
- politieke handelingscompetentie
- collectieve actie
- individueel initiatief
Het visualiseren van een duurzame toekomst
- toekomstgeletterdheid
- aanpassingsvermogen
- verkennend denken
In 2023 richt de Commissie een praktijkgemeenschap op om scholen, onderzoekers, overheidsinstanties en andere organen met elkaar te verbinden door gebruik te maken van het nieuwe competentiekader.
Financiering
Het programma Erasmus+ 2021-2027 legt grote nadruk op de groene transitie en duurzaamheid in onderwijs en opleiding. Milieubescherming, duurzame ontwikkeling en klimaatactie zijn ook prioriteiten voor het Europees Solidariteitskorps.
In het jaarlijkse werkprogramma van Erasmus+ voor 2023 wordt prioriteit gegeven aan duurzaamheid in het schoolonderwijs, waaronder de ontwikkeling van duurzaamheidscompetenties en -vaardigheden, het bevorderen van positieve actie met betrekking tot duurzame ontwikkeling en het aanpakken van ecoangst, de ondersteuning van de capaciteitsopbouw van leerkrachten en een holistische aanpak van duurzame ontwikkeling op schoolniveau.
Onderzoek
De Commissie doet ook onderzoek naar groen onderwijs, waaronder:
- de beroepsontwikkeling van leerkrachten;
- het in kaart brengen van benaderingen betreffende leren voor duurzame ontwikkeling in het schoolonderwijs;
- synergiën tussen de groene en digitale agenda’s in het schoolonderwijs;
- groene en duurzame leeromgevingen en -infrastructuur.
Erasmus+ Teacher Academies
Erasmus+ Teacher Academies is een vlaggenschipactie van het huidige Erasmus+-programma. Het doel is Europese partnerschappen van aanbieders van (leraren)opleidingen te creëren en de Europese en internationale dimensie van de lerarenopleiding in Europa te bevorderen.
Drie Academies die in 2022 werden opgericht en drie jaar zullen lopen, richten zich specifiek op duurzame ontwikkeling.
EduSTA zal leertrajecten creëren waarin leerkrachten hun competenties met betrekking tot het duurzaamheidsonderwijs kunnen ontwikkelen en kunnen aantonen met digitale badges.
In het kader van het TAP-TS-project zullen pakketten met leermiddelen met betrekking tot duurzame ontwikkeling voor scholen en de lerarenopleiding worden ontwikkeld, getest en gevalideerd.
CLIMADEMY helpt leerkrachten om de oorzaken, effecten en mitigatieopties van klimaatverandering beter te begrijpen. Ook zal CLIMADEMY een netwerk van leerkrachten op het gebied van onderwijs over klimaatverandering creëren.