De Europese Commissie ondersteunt de EU-lidstaten bij hun inspanningen om:
- lerenden en leerkrachten de kennis, competenties en attitudes bij te brengen die nodig zijn voor een groenere en duurzamere economie en samenleving;
- onderwijs- en opleidingsinstellingen te helpen om het aspect duurzaamheid te betrekken in het onderwijs, het leren en alle aspecten van hun functioneren;
- een gemeenschappelijke kijk te ontvouwen op de ingrijpende en transformatieve veranderingen die in onderwijs en opleiding nodig zijn voor de duurzame ontwikkeling en de groene transitie.
Wat doet de EU?
Aanbeveling van de Raad over leren voor de groene transitie en duurzame ontwikkeling
In juni 2022 heeft de Raad van de Europese Unie (EU) een aanbeveling over leren voor de groene transitie en duurzame ontwikkeling aangenomen.
In deze beleidsverklaring wordt toegelicht hoe duurzaamheid kan worden geïntegreerd in alle aspecten van onderwijs en opleiding. In de aanbeveling worden de lidstaten opgeroepen om:
- het leren voor de groene transitie en duurzame ontwikkeling als prioriteit in het beleid en de programma’s voor onderwijs en opleiding te verankeren;
- alle lerenden mogelijkheden te bieden om te leren over de klimaatcrisis en duurzame ontwikkeling in formele (bv. scholen en hoger onderwijs) en niet-formele omgevingen (bv. buitenschoolse activiteiten, jeugdwerk);
- nationale en EU-middelen vrij te maken om te investeren in groene en duurzame apparatuur, hulpmiddelen en infrastructuur;
- onderwijsactoren te ondersteunen bij het zich eigen maken van kennis en competenties, waaronder ook leren omgaan met ecoangst bij lerenden, om les te geven over de klimaatcrisis en duurzame ontwikkeling;
- ondersteunende leeromgevingen te creëren voor duurzame ontwikkeling die alle activiteiten en handelingen omvatten door een onderwijsinstelling en waarbij het lesgeven en leren interdisciplinair, praktijkgericht en relevant is voor de lokale context;
- studenten, personeel, lokale autoriteiten, jongerenorganisaties en de onderzoeks- en innovatiegemeenschap te betrekken bij het leren over duurzame ontwikkeling.
De aanbeveling van de Raad wordt aangevuld met een werkdocument van de diensten van de Commissie, waarin nadere gegevens en bewijs wordt gegeven voor de aanbeveling, waaronder de resultaten van een openbare raadpleging en voorbeelden van goede praktijken uit heel Europa.
Werkgroep leren voor duurzame ontwikkeling
De Europese Commissie ondersteunt de uitvoering van de aanbeveling via een speciale werkgroep voor duurzame ontwikkeling in het onderwijs. Tot de meer dan veertig leden behoren vertegenwoordigers van de ministeries van onderwijs (EU- en partnerlanden), sociale partners, ngo’s en internationale organen.
De werkgroep heeft een reeks documenten met input en belangrijke beleidsboodschappen gepubliceerd over onderwerpen zoals schoolbrede duurzaamheid, leerplan en competenties, doeltreffend beleid en lerarenopleiding.
Europees competentiekader voor duurzaamheid
In januari 2022 werd het Europees competentiekader voor duurzaamheid (“GreenComp”) gepubliceerd. Dit kader, dat in alle officiële EU-talen is vertaald, kan gebruikt worden bij beleid en programma’s voor onderwijs en opleiding in formele, niet-formele en informele omgevingen.
Het kader zet vier competentiegroepen in verband met duurzaamheid uit. Dat zijn competenties die lerenden van alle leeftijden zouden moeten verwerven. Iedere groep bestaat uit drie onderdelen.
Het belichamen van duurzaamheidswaarden
- het waarderen van duurzaamheid
- het ondersteunen van eerlijkheid
- het bevorderen van de natuur
Het omarmen van de complexiteit van duurzaamheid
- systeemdenken
- kritisch denken
- probleemafbakening
Het nastreven van duurzaamheid
- politieke handelingscompetentie
- collectieve actie
- individueel initiatief
Het visualiseren van een duurzame toekomst
- toekomstgeletterdheid
- aanpassingsvermogen
- verkennend denken
In 2023 richt de Commissie een praktijkgemeenschap op om scholen, onderzoekers, overheidsinstanties en andere organen met elkaar te verbinden door gebruik te maken van het nieuwe competentiekader.
Financiering
Het programma Erasmus+ 2021-2027 legt grote nadruk op de groene transitie en duurzaamheid in onderwijs en opleiding. Milieubescherming, duurzame ontwikkeling en klimaatactie zijn ook prioriteiten voor het Europees Solidariteitskorps.
In het jaarlijkse werkprogramma van Erasmus+ voor 2023 wordt prioriteit gegeven aan duurzaamheid in het schoolonderwijs, waaronder de ontwikkeling van duurzaamheidscompetenties en -vaardigheden, het bevorderen van positieve actie met betrekking tot duurzame ontwikkeling en het aanpakken van ecoangst, de ondersteuning van de capaciteitsopbouw van leerkrachten en een holistische aanpak van duurzame ontwikkeling op schoolniveau.
Onderzoek
De Commissie doet ook onderzoek naar groen onderwijs, waaronder:
- de beroepsontwikkeling van leerkrachten;
- het in kaart brengen van benaderingen betreffende leren voor duurzame ontwikkeling in het schoolonderwijs;
- synergiën tussen de groene en digitale agenda’s in het schoolonderwijs;
- groene en duurzame leeromgevingen en -infrastructuur.
Erasmus+ Teacher Academies
Erasmus+ Teacher Academies is een vlaggenschipactie van het huidige Erasmus+-programma. Het doel is Europese partnerschappen van aanbieders van (leraren)opleidingen te creëren en de Europese en internationale dimensie van de lerarenopleiding in Europa te bevorderen.
Drie Academies die in 2022 werden opgericht en drie jaar zullen lopen, richten zich specifiek op duurzame ontwikkeling.
EduSTA zal leertrajecten creëren waarin leerkrachten hun competenties met betrekking tot het duurzaamheidsonderwijs kunnen ontwikkelen en kunnen aantonen met digitale badges.
In het kader van het TAP-TS-project zullen pakketten met leermiddelen met betrekking tot duurzame ontwikkeling voor scholen en de lerarenopleiding worden ontwikkeld, getest en gevalideerd.
CLIMADEMY helpt leerkrachten om de oorzaken, effecten en mitigatieopties van klimaatverandering beter te begrijpen. Ook zal CLIMADEMY een netwerk van leerkrachten op het gebied van onderwijs over klimaatverandering creëren.
Council recommendation
EU countries adopted in 2022 a Council Recommendation on learning for the green transition and sustainable development. The recommendation calls on EU countries to:
- provide all learners with high-quality education and training on sustainability, climate change, environmental protection and biodiversity
- prioritise sustainability in education policies and programmes from early years to adult learning
- invest in green infrastructure and resources
- support educators to teach about the climate crisis and sustainability
- support hands-on, interdisciplinary learning relevant to local contexts
The Commission supports the implementation of the recommendation through peer learning, frameworks, funding, research and community building.
Read the Council Recommendation on learning for the green transition and sustainable development
Peer learning and exchange
A dedicated working group on sustainability in school education brings together over 40 members (education ministries, NGOs and international organisations). The group publishes results and recommendations from their meetings in the form of key policy messages.
Building sustainability competences
The European competence framework on sustainability (or GreenComp) sets out 4 competence areas for all learners:
- Embodying sustainability values: promoting fairness, valuing nature
- Embracing complexity in sustainability: understanding interconnected systems, recognising long-term impacts
- Envisioning sustainable futures: using creativity to imagine future scenarios, adapting to change, thinking critically about sustainability solutions
- Acting for sustainability: participating in collective efforts, understanding decision making related to sustainability
The GreenComp framework is now being used in
- national and regional policies and programmes
- curriculum review and design
- teacher professional development programmes
Read the GreenComp, the European competence framework on sustainability
Read case studies on the use of GreenComp across Europe
The Commission also runs a community of practice dedicated to GreenComp. It gathers people and organisations that work together to develop knowledge, skills and attitudes to live, work and act sustainably.
Funding
Erasmus+ and the European Solidarity Corps offer funding for projects related to sustainability in education and training.
In Erasmus+, priority is given to projects that are sustainable, incorporate green practices and values and promote awareness and behavioural changes.
Evaluators are trained to give due consideration to the environmental aspects of the projects and their impact on climate change.
This means that if your organisation applies for Erasmus+ funding, you will have to explain how your project contributes to sustainability and climate neutrality.
Read more about sustainability guidelines when applying for funding
Support for teachers
Erasmus+ teacher academies is a flagship action of the current Erasmus+ programme. The goal is to create European partnerships of teacher education and training providers and boost the European and international dimensions of teacher education in Europe.
3 of the Erasmus+ teacher academies are focusing on equipping teachers with sustainability competences:
- EduSTA creates material for teachers to develop and demonstrate their sustainability competences with digital badges.
- TAP-TS produces packages of resources relating to sustainability for schools and teacher education.
- CLIMADEMYfocuses on connecting teachers and supporting them to better understand climate change drivers, impacts and mitigation options.
Looking for practical tools for your teaching? The EU Learning Corner provides teaching and learning materials on sustainability and the climate and environmental crisis for primary and secondary schools.
Research and evidence
The Commission undertakes regular studies on sustainability in education. Examples include:
Education and Training Monitor 2024 - special focus on sustainability
Monitoring learning for sustainability - developing a cross-EU approach: final report
Harnessing the potential of non-formal education for sustainability
Teacher education for the green transition and sustainable development: analytical report