Προς μία τριτοβάθμια εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς και συνδεδεμένη
Για να έχουμε συστήματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης χωρίς αποκλεισμούς και συνδεδεμένα με την κοινωνία πρέπει να παρέχονται οι κατάλληλες συνθήκες επιτυχίας σε φοιτητές με διαφορετικό υπόβαθρο. Αυτό δεν αφορά μόνο την παροχή οικονομικής στήριξης για μειονεκτούσες ομάδες, μολονότι είναι ζωτικής σημασίας για όσους προέρχονται από χαμηλό εισοδηματικό περιβάλλον.
Για να διασφαλιστεί ότι οι φοιτητές που εισέρχονται στην ευρωπαϊκή τριτοβάθμια εκπαίδευση και την ολοκληρώνουν αντανακλούν την ποικιλομορφία του πληθυσμού της Ευρώπης, θα πρέπει να τίθεται ως στόχος η βελτίωση των ποσοστών πρόσβασης και ολοκλήρωσης από μειονεκτούσες και υποεκπροσωπούμενες ομάδες. Για τον σκοπό αυτό, οι εθνικές αρχές και τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης θα πρέπει:
- να υιοθετήσουν μια ολιστική θεώρηση όσον αφορά τον τρόπο οργάνωσης της εισαγωγής, της διδασκαλίας και της αξιολόγησης
- να εφαρμόζουν μέτρα για την καθοδήγηση των φοιτητών
- να παρέχουν τόσο ακαδημαϊκή όσο και μη ακαδημαϊκή υποστήριξη.
Οι στρατηγικές που βοηθούν τους μειονεκτούντες και υποεκπροσωπούμενοι φοιτητές να έχουν πρόσβαση σε σπουδές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και να τις ολοκληρώνουν, είναι ένα πολλά υποσχόμενο μέσο για την επίτευξη αυτών των στόχων. Οι ευέλικτες επιλογές σπουδών (μερικού χρόνου ή μέσω του διαδικτύου) και η ευρύτερη αναγνώριση προηγούμενων γνώσεων είναι επίσης αναγκαία στοιχεία για να καταστεί η τριτοβάθμια εκπαίδευση πιο προσιτή, ιδίως για ενήλικες εκπαιδευόμενους.
Γιατί είναι σημαντικά στοιχεία η απουσία αποκλεισμών και η συνδεσιμότητα;
Η τριτοβάθμια εκπαίδευση πρέπει να συμβάλλει στην αντιμετώπιση των κοινωνικών και δημοκρατικών προκλήσεων της Ευρώπης. Αυτό σημαίνει ότι η τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν πρέπει να εφαρμόζει αποκλεισμούς και ότι τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης πρέπει να συνδέονται στενά με την τοπική τους κοινότητα.
Οι κοινωνικές ομάδες που εκπροσωπούνται λιγότερο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι πιο πιθανό να μη διαθέτουν βασικές δεξιότητες (γραμματισμού, αριθμητισμού, ψηφιακού γραμματισμού), ή εμπειρία ανεξάρτητης μάθησης και σαφή εικόνα του τι συνεπάγεται η τριτοβάθμια εκπαίδευση. Επιπροσθέτως, τα άτομα που προέρχονται από ασθενέστερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα και από οικογένειες μεταναστών εξακολουθούν να έχουν πολύ μικρότερες πιθανότητες να εισέλθουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και να ολοκληρώσουν τις σπουδές τους. Ο διαχωρισμός των φύλων ανά τομέα σπουδών εξακολουθεί επίσης να είναι εμφανής.
Τι έχει κάνει η ΕΕ μέχρι σήμερα;
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρακολουθεί τις εξελίξεις σχετικά με τη βελτίωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στις χώρες της ΕΕ, καθώς και την πρόοδο που σημειώνεται όσον αφορά την επίτευξη των σχετικών στόχων, μέσω του πλαισίου του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου. Η ενίσχυση της κοινωνικής διάστασης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αποτελεί επίσης σημαντικό πυλώνα της διαδικασίας της Μπολόνια, όπως επιβεβαιώθηκε εκ νέου το 2018 στο Ανακοινωθέν του Παρισιού.
Στο ανανεωμένο ευρωπαϊκό θεματολόγιο για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, η Επιτροπή δεσμεύτηκε:
- να στηρίξει άμεσα το πρόγραμμα Erasmus+ για να βοηθηθούν τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης (ΙΤΕ) να αναπτύξουν και να εφαρμόσουν ολοκληρωμένες θεσμικές στρατηγικές για την ένταξη, την ισότητα των φύλων και την επιτυχία των σπουδών από την εισαγωγή έως την αποφοίτηση, μεταξύ άλλων, μέσω συνεργασίας με σχολεία και παρόχους επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης
- να προωθήσει την ανάπτυξη και τη δοκιμή ευέλικτων και σπονδυλωτών προγραμμάτων σπουδών, ώστε να βοηθηθεί η πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση μέσω των ειδικών προτεραιοτήτων για στρατηγικές συμπράξεις Erasmus+
- να στηρίξει τα ΙΤΕ που επιθυμούν να απονέμουν μονάδες του ευρωπαϊκού συστήματος μεταφοράς διδακτικών μονάδων (ECTS) σε φοιτητές για εθελοντικές και κοινοτικές δραστηριότητες, με βάση υφιστάμενα θετικά παραδείγματα
- να ενθαρρύνει την αναγνώριση των προσόντων που διαθέτουν οι πρόσφυγες, ώστε να διευκολυνθεί η πρόσβασή τους στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
Για να τεκμηριωθεί η κοινωνική διάσταση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, η Επιτροπή συγχρηματοδοτεί το έργο Eurostudent. Το έργο αυτό αποσκοπεί στη συγκέντρωση στοιχείων για τις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες της φοιτητικής ζωής στην Ευρώπη. Το Eurostudent διεξάγει τακτικές έρευνες σε περισσότερους από 320.000 φοιτητές καθώς και αυτοαξιολογήσεις σε 27 συμμετέχουσες χώρες του Ευρωπαϊκού Χώρου Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης.
Μια μελέτη της Επιτροπής εξέτασε τον αντίκτυπο των συστημάτων εισαγωγής στα αποτελέσματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και ιδίως τον τρόπο με τον οποίο τα σχολεία, τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και οι φοιτητές επιλέγουν οι ίδιοι το πρόγραμμα σπουδών. Με βάση τις πολιτικές και τις στρατηγικές των χωρών σχετικά με τον σχηματισμό ομάδων βάσει ικανοτήτων στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση και με την αυτονομία των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, πραγματοποιήθηκε χαρτογράφηση των «κλειστών», «ανοικτών» και «μικτών» συστημάτων εισαγωγής.
Αναλυτικές μελέτες σε οχτώ χώρες είχαν ως αποτέλεσμα να διατυπωθούν δέκα συστάσεις πολιτικής προκειμένου να στηρίζονται τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης κατά την επιλογή των δυνητικών φοιτητών και, αντίστοιχα, να βοηθούνται οι φοιτητές να επιλέγουν ίδρυμα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και πρόγραμμα σπουδών. Οι μισές από αυτές τις συστάσεις μπορούν να εγκριθούν στις περισσότερες χώρες, ενώ οι υπόλοιπες μπορούν να οδηγήσουν σε πιλοτικές πρωτοβουλίες, σε συνδυασμό με συμπληρωματικές έρευνες.
Η ομάδα εργασίας ΕΚ2020 για την τριτοβάθμια εκπαίδευση διοργάνωσε τον Απρίλιο 2019 μια δραστηριότητα μάθησης από ομοτίμους, η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, παρόλο που η κοινωνική ένταξη είναι ψηλά στην ατζέντα των κρατών μελών της ΕΕ, υπάρχουν ελάχιστες εθνικές στρατηγικές και ολοκληρωμένες προσεγγίσεις με μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις όσον αφορά την κοινωνική ένταξη στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Οι πολιτικές για μια τριτοβάθμια εκπαίδευση χωρίς αποκλεισμούς θα πρέπει να εντάσσονται σε ένα ευρύτερο πλαίσιο διατομεακών πολιτικών. Η ανάπτυξη, η ενίσχυση και η επέκταση των δεσμών των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με τα σχολεία είναι καίριας σημασίας για την εξάλειψη των αποκλεισμών.
Η εφαρμογή τεκμηριωμένων πολιτικών ενίσχυσης της ένταξης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση απαιτεί επενδύσεις για την ταυτοποίηση των μειονεκτούντων ομάδων και των ομάδων στόχων, τη μέτρηση της προόδου ως προς την επίτευξη των στόχων, την επίβλεψη των εκούσιων και ακούσιων συνεπειών των πολιτικών ένταξης και την ανάλυση της πολυπλοκότητας των υποκείμενων παραγόντων. Απαιτεί επίσης περαιτέρω επένδυση στην κατάρτιση του προσωπικού της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με σκοπό τη βελτίωση των πρακτικών μάθησης και διδασκαλίας και την προσαρμογή τους σε σπουδαστές από μειονεκτούσες ομάδες.
Πώς μπορείτε να βοηθήσετε τους φοιτητές στην επιλογή ιδρυμάτων και προγραμμάτων σπουδών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης;
- Ενισχύοντας την ενημέρωση, την παροχή συμβουλών και την καθοδήγηση για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η Επιτροπή υποστηρίζει το U-Multirank, ένα εργαλείο με γνώμονα τους χρήστες, με το οποίο γίνεται σύγκριση πανεπιστημίων
- Βελτιώνοντας το φάσμα των επιλογών που προσφέρονται στους φοιτητές. Η Επιτροπή στηρίζει, μέσω του προγράμματος Erasmus+, τη συνεργασία των πανεπιστημίων με σκοπό τη διεύρυνση των προσφερόμενων επιλογών σπουδών.
Πώς μπορείτε να βοηθήσετε τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην επιλογή φοιτητών;
- Αναπτύσσοντας πιο ολοκληρωμένες προσεγγίσεις για πολιτικές τριτοβάθμιας εκπαίδευσης χωρίς αποκλεισμούς, με μακροπρόθεσμες δεσμεύσεις και σχέδιο δράσης για τις προτεραιότητες και τους στόχους
- Συνδέοντας την πολιτική εισαγωγής με τη ζήτηση τόσο από τους φοιτητές όσο και από την αγορά εργασίας. Η Σύσταση του Συμβουλίου για την παρακολούθηση των αποφοίτων καλεί τα κράτη μέλη να δημιουργήσουν ένα σύστημα παρακολούθησης των αποφοίτων με σκοπό την παροχή στοιχείων για τη συνάφεια των συστημάτων τους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης
- Ενθαρρύνοντας τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης να δεσμεύονται υπέρ της κοινωνικής ένταξης, μέσω συστημάτων χρηματοδότησης. Η δραστηριότητα μάθησης από ομοτίμους που διοργανώθηκε στο πλαίσιο της ομάδας εργασίας ΕΚ2020 σχετικά με τη χρηματοδότηση βάσει επιδόσεων παρείχε χρήσιμες πληροφορίες για το πώς μπορούν τα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης να συμμετέχουν στην χάραξη στρατηγικών στόχων
- Χρησιμοποιώντας εργαλεία που έχουν αναπτυχθεί στο πλαίσιο της διαδικασίας της Μπολόνια για τη διευκόλυνση της μετάβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση
- Παρέχοντας στήριξη στο ακαδημαϊκό και διοικητικό προσωπικό των ιδρυμάτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης για τη βελτίωση της ποιότητας της μάθησης και της διδασκαλίας. Το Ευρωπαϊκό φόρουμ για την ενίσχυση της συνεργασίας στη διδασκαλία (EFFECT), το οποίο υποστηρίζεται από το πρόγραμμα Erasmus+, εξετάζει τους τρόπους για την καλύτερη υποστήριξη της μάθησης και της διδασκαλίας στα ιδρύματα τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.